To ki Samla kin pynkhuid ia laka lynti

To ki Samla kin pynkhuid ia laka lynti

Salm 119:9
                                                     PRO/ PASTOR PHILOMAS VAICHEI

Kane ka Salm kaba 119 ym don ba tip mano ba thoh iaka ha ka heading ka jong ka kim shym thoh ba dei uta ba thoh iaka kumba ju long ha kiwei kiwei pat ki jingrwai Salm. Ka ju long ha ki por kiba rim ha kiba ki briew hadien bala dep ban thoh ia kano kano ka jingthoh kim ju thoh iaka kyrteng ka jong ki ha trai kumba leh ha kine ki sngi, bad sa kawei ka long ba ka ju long haki por kiba rim kim pat don kita ki rule ki ain kiba hikai iaki kumno ban thoh iaka kyrteng ka jong ki hadien baki la dep ban thoh iaki jingthoh jong ki, dei na kata ka daw ha kane ka Salm ruh ka la long kumta. Kane ka salm kaba 119 ka dei ka salm kaba jrong duh na baroh ki chapter kiba don ha kane ka Bible ka don haduh 176 tylli ki dkhot bad haduh 22 tylli ki stanza.

Ka main pdeng lane ka Theme jong kane ka Salm kaba 119 ka long shaphang Ka Ktien ka jong U Blei, ha baroh kawei kane ka Salm, phin lap ba une u nongwrai, u iaroh bad ainguh ia U Blei, namar ba U pynioh haki briew iaka Bible (Torah) ha kaba ki lah ban pyndonkam iaka haka jingim ka jong ki man la ka sngi. Phin lap ruh ha kane ka Salm ba une u nongrwai um shym la sangeh ha kaban iaroh bad ainguh ia U Blei naka bynta ka jinglehbha bad jinglehisnei jong U iaki briew namar ka ktien kaba Ula ai haki.

To ki Samla kin pynkhuid iaka lynti ka jong ki ruh ka dei ka jingrwai kaba une u nongrwai u rwai, ia kane ka jingrwai u rwai iaka ha kata dur jong ka jingkylli kaba long kum ka jingkylli ban tohkit iaki Samla shaphang ka jingiaid lynti jong ka jingim ka jong ki ha kane ka pyrthei. U Nongrwai salm kum u briew uba im ha kane ka pyrthei uba la mad ia ka jingiaid lynti kum u Samla u la iohi ba u Samla ha ka lynti jong u kum u Samla da lei lei un ym lah ban iaid lait lano lano ruh ia ki jingpynshoi, ki jingsngewbha, ki jingkwah brai ka khmat bad ka doh, kine kin wan beit haka jingim ka jong u kin pynwit beit iaka lynti iaid ka jong u, kin pynsniew beit iaka jingiaid lynti ka jong u, dei na kata ka daw u kren ia kine ki line ha kane ka jingrwai iaki Samla, da kumno kin pynkhuid iaka lynti iaid ka jong ki. Kum u briew uba ju iaid iaka lynti jong ka jingim Samla bad ha kajuh ka por kum u Rangbah ha kane ka kynti u kwah ban sneng bad pyni ban advise iaki Samla ia kata ka lynti kaba ki dei ban iaid, u kwah ban pyni bad pynsngewthuh da kumno kin pynkhuid iaka lynti iaid ka jong ki dei na kata ka daw u kylli ia kane ka jingkylli da kumno u Samla un pynkhuid iaka lynti iaid ka jong ki. Te ha kane ka por to ngin  ia peit ia kine ki 3 tylli ki mat kiba long ka jinghikai iaki Samla da kumno kin pynkhuid iaka lynti iaid ka jong ki.

1. Kaba nyngkong duh kaba ki khun samla kin pynkhuid iaka lynti ka jong ki, dei da kaba pule bad puson iaka ktien ka jong U Blei: U Nongrwai Salm u ong ba ki khun Samla kin iada (guard) iaka lynti iaid ka jong ki dei da kaba ki pule iaka ktien ka jong U Blei bad pyntreikam iaka haka jingim ka jong ki. Haka ktien Hebrew iaka ktien iada la tip iaka kum ka Shamar kaba mut ban sngap iaka jinghikai jong ki rangbah, u nongrwai Salm haba u rwai ia kane jingrwai ka daw ka long ba u kwah iaki khun Samla ban sngap iaka jinghikai jong ka Bible kaba long ka ktien ka jong U Blei. Ki khun Samla ki dei ban kynmaw ba ka Bible ka dei ka nongialam lynti iaka jingim ka jong ki, kim dei ban klet iaka, ki dei ban ia consult bad ka man ka por, namar ka jingim Samla ka dei ka jingim jong ka jingialeh, ka  jingim ha kaba ki jingpynshoi da ki lak bad ki million tylli ki wan ban ia kynduh bad pynthut iaka jingiaid lynti jong ki. Kum ki khun Samla haba wan kine kiei kiei kiba pynwit iaka lynti iaid jong phi kynmaw phim dei ban pyllut por ban pan jingmut na ki paralok ki jong phi ne na kiwei kiwei ki briew na ka bynta ban solve ia kita kiba pynwit iaka lynti iaid jong phi. Hynrei phi dei ban kynmaw ban plied iaka ktien ka jong U Blei, haka ki don ki tip lane kita jinghikai kiba hikai ia ngi kumno ba ngin lah ban jop ia kita ki nongpynwit iaka jingiaid lynti ka jong ngi.

U Nongrwai Salm kaba no. kaba 119:105, u rwai ba ka ktien ka jong U Blei ka long ka sharak iaki kjat bad ka jingshai iaka lynti iaid ka jong u. U Nongrwai ha kane ka bynta u present lane pyni sha ngi ki briew ba dei tang ka ktien ka jong U Blei kaba lah ban ialam, ban hikai, ban kdew lynti iaka jingim ka jong ngi da kumno ba ngin iaid bad im ha kane ka pyrthei. Ha kane ka bynta u batai baka dei tang maka na baroh ki jingthoh ha kane ka pyrthei kiba don kita ki jinghikai kiba janai bad paka naka bynta ki khun Samla. Ka dei tang maka ki jingthoh haka pyrthei kaba pyni iaki Samla kumno kin im kin heh kin san ha kane ka pyrthei.

Ha ki khun Israel U Blei U la ai ha ki ia ka ktien ka jong U. U don ka jingkyrmen ba kin pyndonkam iaka ha ka jingiaid lynti ka jong ki ha kane ka pyrthei kaba sniew bad badum, hynrei kine ki khun Israel ia kaei kaba ki la pule ne sngap ia ka ktien ka jong U ha ki Synagog bad ha ka Temple kim leh pynban kila shim ia ka tang kum ka information ne ka jingiathuh khana iaki kambah kiba U Blei Ula leh haki kpa tymmen jong ki, ne tang kum ka kot history kaba la thoh shaphang kiei kiei ki kam kiba khraw ki jong U Blei. Hynrei ha ka jingiadei bad ki teaching kiba don ha ka ktien ka jong U kim bud bad kim leh ia ki ha ka jingim ka jong ki. Dei na kata ka daw lada ngi pule haka history jong ki Jiw ngin lap ba ka don tang ka jingpynkhein hukum bad ialeh pyrshah bad U Blei haka jingim ka jong ki namar ba ki klet iaka ktien ka jong U Blei.

Ngi ruh katne ki sniew ki khun samla jong ngi ha kine ki sngi, dei tang na ka daw namar ba kane ka ktien ka jong U Blei ka duh jaka haka jingim ka jong kiba bun ki khun Samla. Ka Bible kala duh kam ioh ban rung ha ka jingim ka jong ki, kam shongtrai shongsbai haka jingim ka jong ki. Kiba bun ki samla kim ju bna bad mlien ban pule shidkhot naka ktien ka jong U Blei haka shi sngi, kim iohpor kim donpor bad kim aipor tang shiminute ban puson naka ktien ka jong U Blei. Hynrei kiba bun na ki kiia pyllut por haki mobile, tv bad dei ha kane ka nongrim ngi iohi ha kine ki sngi ki samla ki kyllon ki hap kim lah ban kyrda haba wan ki bor jong u bymman ban ialeh iaka jingim ka jong ki da kaba suk la lah ban pynkhyllem iaki.

Namarkata kum ki Samla haba ngi rkhie ia kane ka Youth Week bad Youth Sunday jong une u snem kynmaw kane ka theme ka kwah iaphi ba phin pyndonkam iaka Bible haka jingim ka jong phi kum ki Samla namar lada phi tip sngi bad minot ban pule iaka shidkhot shisngi lane shidkhot shwa ban thiah kan long ka jingmyntoi bad kan long ka nongialam bad ka sharak iaka lynti bad iaka jingim ka jong phi.

2. Kaba ar ha kaba ki Samla kin pynlong iaka lynti ka jong ki ba kan long kaba khuid da kaba ki ailad ia U Blei ha ka dohnud jong ki: Haba U Blei U ioh jaka ban shong haka dohnud ka jong uno uno u Samla lane kano kano ka Samla kata ka mut ka lynti iaid ka jong ki kala khuid. Phi I baroh ki jingleh ki jong u briew kiba u leh man la ka sngi ha ka jingim ka jong u lada ka dei ne ym dei ruh ka mih na kane ka dohnud ka jong u. Ka dohnud ka dei ka centre duh jong kiei kiei baroh kiba u briew u leh ha kane ka pyrthei, ka dei ka centre ka jong kiei kiei ki jingkwah ki jong u briew ha kane ka pyrthei, ka dei ka jaka puson ka jong u briew ia kiei kiei kiba u thmu ban leh haka jingim ka jong u. Namarkata lada ka dohnud ka ai jaka ia U Blei kata ka mut ka lynti iaid ka jong u, ki jingleh ki jong u, ki jingpyrkhat ki jong u, ki jingkwah ki jong u baroh kila peit sha kiei kiei kiba khuid kiba bym shym la bit tngit.

U Jisu U ong haka Gospel u Math. 22: 37, to men ieit ia U Trai Uba U Blei jong me daka dohnud baroh, ka jingmut ka jong U Jisu hangne ka long ba ki Khristan kane ka dohnud ka jong ki kan ieit bad shakri, bad ai jaka tang ia U Blei ba Un shong haka, ka daw ka long ba U Jisu U iohi ba kane ka dohnud ka dei ka tynrai jong kiei kiei baroh ki jingkwah ki jong u briew te da kaba ieit ia U Blei naduh ka dohnud ka mut U Blei Ula ioh jaka haka dohnud ka jong u briew te ynda U Blei Ula ioh jaka haka dohnud kita kiei kiei kiba iadei bad ka jingiaid lynti ka jong u lane ka briew kila khuid kila suba, bad kiei kiei kiba kine ki jong ka pyrthei ki jingsngewbha ki jingiaenjoy kila duh jaka haka jingim ka jong ki. Dei na kata ka daw U Jisu U bthah ia ki briew ba kin ieit ia U Blei naduh ka dohnud jong ki baroh.

Shuh shuh ban ailad ia U Blei haka dohnud jong ngi ka mut ba ngi kum ki Samla ngim dei ban ailad ia kane ka dohnud ka jong ngi ba kan wad arsap ia U Blei, ban wad arsap ia U Blei ka mut sha ba iohi ki briew da kumwei shaba bym iohi ki pat da kumwei, ha ingmane da kumwei shabar da kumwei. Ngim dei ban ailad ia kane ka dohnud ka jong ngi shiteng sha U Blei shiteng sha kane ka pyrthei. Lada ngi leh kumta kata ka mut ka dohnud ka jong ngi kam wad ia U Blei baroh, ka wad tang shiteng. Bad kynmaw lada ka dohnud kam wad ia U Blei baroh ka mut da lei lei kata ka lynti kaba ngi iaid kam lah ban khuid, bad kane ka jingim ka jong ngi kan khleh milai bad kane ka pyrthei.

Kiba bun ki Samla Khristan ha kine ki sngi kane ka dohnud ka jong ki haba ka wad ia U Blei, hynrei kine kiei kiba kynja pyrthei ki dang ioh jaka haka jingim ka jong ki kim pat ai ia kane ka dohnud ka jong ki full sha U Blei hynrei ki dang peit sha kine kiei kiei ki jong ka pyrthei ha kajuh ka por. Namarkata kane ka taiew jong ki Samla ka pynkynmaw ia ngi kum kiba ngeit ba ka lynti iaid ka jong ngi ha kane ka pyrthei kan khuid bad kan suba tang lada kane ka dohnud ka jong ngi kan wad ban ai jaka ia U Blei.

3. Kaba lai ha kaba ki Samla ki pynkhuid iaka lynti iaid ka jong ki dei da kaba ki iaineh ha ki jinghikai ki jong U Blei: Ka jingiaineh haki jinghikai kiba ki khun Samla ki ioh na ki Bible Class, Sunday School, na ki Nongialam Balang, na ing na sem bad na ki kmie ki kpa ka pynlong ia ka lynti iaid ka jong ki ba kan khuid, ka pynlong iaki ba kin stad ban ialeh bad ki jingpynshoi, kin stad ban kiar na ka lynti kaba pynsniew iaka jingim ka jong ki, kin stad ban iada iaka lynti iaid ka jong ki.

Ka jingiaineh ka don haka ka bor kaba lah ban pynlah ia ki khristan ban don kata ka jingim kaba lah ban ialeh pyrshah ia kiei kiei kiba pyrshang ban pynjot ia ki. Ka jingiaineh ha U Jisu bad ha ki jinghikai jong ka Balang ka long kum ka stieh iaka jingim ka jong ngi kaba iarap ia ngi ba ngin lah ban iada iaka jingim ka jong ngi, ha kajuh ka por ka long ruh kum ka waitlam arliang syrti kaba lah ban attact ia kiei kiei kiba wan ban ialeh pyrshah ia ka jingim ka jong ngi.

Haka pharshi u Diengsohwain Ioan. 15: 1ff U Jisu U present ia ngi ki khun khristan shaphang ka jingseisoh ka jingim ka jong ngi lada ngi don kata ka jingiaineh ka jong ngi ha U bad haki jinghikai ki jong U. Bad ha kane ka pharshi U Jisu U iathuh ia ngi ba kumno U Kpa U khyllad ia ki tnad kiba iaineh ba kin seisoh. Kumno U Kpa U ai um, ai sboh ba kin pynmih soh shispah shah arspah shah bad laispah shah kum ki khristan. Namarkata ka jingiaineh ka pynmih soh ka pynmih syntiew namar ba U Kpa Un sumar bad Un pynheh pynsan ma U ia uta uba iaineh.

Namarkata ka jingiaineh ha ki jinghikai ki jong ka ktien ka jong U Blei, ka jingiaineh ha U Jisu Khrist kynmaw ka pynkhuid iaka lynti iaid ka jong ngi, ka pynmih soh ha ka jingim ka jong ngi, ka pynlong ia ka lynti iaid ka jong ngi ba kan long ka jingim kaba khuid bad kaba lah ban ialeh ia kiei kiei kiba wan ban pynsniew iaka jingiaid lynti ka jong ngi, namar ba U Kpa ma U hi Un ialam bad iarap ia ngi ban khuid kan lynti iaid ka jong ngi.

Namarkata ka jingkhot jong kane ka theme ha kane ka janmiet ia ngi kum ki khun Samla bad iaka Balang hi baroh kawei ka long ba ngin khmied sha U Blei sha ka ktien ka jong U ban wad ia U naduh ka dohnud jong ngi baroh bad ban iaineh ha U khnang ba kane ka lynti iaid bad ka jingim ka jong ngi kan khuid. Ka Synod ka buh ia kane ka theme ha une u snem namar ba ka iohi ba ki khun Samla ka Balang kata ka lynti iaid ka jong ki ha kane ka pyrthei kala sniew bad kam khuid shuh.